Κοιλιοκάκη: συμπτώματα, αιτίες, διάγνωση, διατροφή και θεραπεία

Η κοιλιοκάκη είναι μια παθολογία που προσβάλλει το έντερο, ιδίως όσοι πάσχουν από αυτήν παρουσιάζουν καταστροφή του βλεννογόνου, στο επιφανειακό τμήμα. Πρόκειται για έναν τύπο φλεγμονής που μερικές φορές έχει κληρονομική προέλευση, προκαλείται από υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε μια πρωτεΐνη που βρίσκεται σε ορισμένα τρόφιμα και ονομάζεται γλουτένη. Τα δημητριακά που την περιέχουν είναι ιδίως το κριθάρι, το σιτάρι και η σίκαλη, αλλά στην πραγματικότητα αυτά τα δημητριακά χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία τροφίμων για την παρασκευή τροφίμων όπως η πίτσα, τα ζυμαρικά και τα αρτοσκευάσματα.

Τι είναι η κοιλιοκάκη;

Η νόσος αυτή μπορεί να επηρεάσει διάφορα όργανα και εκδηλώνεται στα άτομα με εντελώς υποκειμενικό τρόπο, έτσι ώστε να μπορεί να έχει και διαφορετικούς βαθμούς σοβαρότητας. Επιπλέον, μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμη και σε ενήλικες ή ηλικιωμένους. Η κοιλιοκάκη συνδέεται συχνά με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως ο διαβήτης τύπου 1, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η θυρεοειδοπάθεια, αλλά και με γενετικά σύνδρομα. Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στο τι είναι, ποια είναι τα συμπτώματα, τι την προκαλεί, πώς μπορεί να διαγνωστεί και τι είδους θεραπεία και φυσικές θεραπείες μπορούν να χρησιμοποιηθούν.

Ποια είναι τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης;

Όσοι πάσχουν από αυτή τη νόσο, από την κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν γλουτένη, αναφέρουν μια σειρά από διαταραχές που μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο, με την περιοχή που επηρεάζεται, την ηλικία και την ένταση της βλάβης. Ειδικότερα: Η ασθένεια αυτή μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση της νόσου και να προκαλέσει την εμφάνιση της νόσου:

• όταν εμφανίζεται σε παιδιά: τα κύρια συμπτώματα μπορεί να σχετίζονται με δυσαπορρόφηση με επεισόδια διάρροιας (που μερικές φορές συνδέονται με δυσάρεστη οσμή), κοιλιακό πρήξιμο με παρουσία κράμπας, εμετό και επιβραδυνόμενη ανάπτυξη,
• όταν εμφανίζεται σε ενήλικες: τα συμπτώματα είναι κυρίως εξωεντερικά,
• όταν εμφανίζεται σε συνδυασμό με προβλήματα του θυρεοειδούς, διαβήτη, ψωρίαση, γαστρεντερίτιδα, ηπατίτιδα, δερματίτιδα: πρόκειται κυρίως για αυτοάνοσα νοσήματα, δηλαδή για νοσήματα που αφορούν μια ανισορροπία στο ανοσοποιητικό σύστημα.

Ποιες είναι οι αιτίες της κοιλιοκάκης;

Η βλάβη που προκαλεί αυτή η ασθένεια οφείλεται σε μια πρωτεϊνική ένωση που προέρχεται από τη γλουτένη και βρίσκεται στα δημητριακά. Αυτή ονομάζεται „γλιαδίνη”.

Στα άτομα που πάσχουν από αυτή τη νόσο, παρατηρείται αυξημένη ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος κάθε φορά που τα κύτταρα έρχονται σε επαφή με τη γλουτένη. Στην ουσία, τα κύτταρα αυτά επιτίθενται στα εντερικά τοιχώματα, περνώντας στην επίθεση κατά των περιοχών που είναι επιφορτισμένες με την απορρόφηση των μετάλλων και των θρεπτικών συστατικών που φτάνουν στο αίμα μέσω του λεπτού εντέρου. Μακροπρόθεσμα, αυτή η υπερβολική αντίδραση μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές για το πάσχον άτομο.

• περιβαλλοντικά αίτια: π.χ. υπερβολική κατανάλωση δημητριακών ή άλλων τροφίμων που περιέχουν γλουτένη,
• γενετικά αίτια: δηλ. τα γονίδια που συνθέτουν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος, τα οποία ενεργοποιούνται αφύσικα μόλις ανιχνεύσουν τη γλουτένη και έρθουν σε επαφή μαζί της.

Παράγοντες κινδύνου για την κοιλιοκάκη

Η κοιλιοκάκη εμφανίζεται μόνο σε άτομα που έχουν γενετική προδιάθεση γι’ αυτήν. Για το λόγο αυτό, τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό της νόσου διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Η νόσος μπορεί επίσης να εμφανιστεί με την παρουσία άλλων αυτοάνοσων νοσημάτων, όπως είδαμε προηγουμένως, και γενικά σε όσους έχουν εξασθενημένη σωματική διάπλαση. Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση αυτής της νόσου, οπότε όσο πιο φτωχά είναι τα τρόφιμα χωρίς γλουτένη, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος εμφάνισής της.

Πώς διαγιγνώσκεται η κοιλιοκάκη;

Η διάγνωση γίνεται συνήθως με τη διενέργεια γαστροσκόπησης με βιοψία των εντερικών λαχνών. Υπάρχουν επίσης λιγότερο επιθετικές εξετάσεις και εξετάσεις αίματος που μπορούν να αναδείξουν την παρουσία κοιλιοκάκης. Η ομοιότητα με άλλες ασθένειες καθιστά μερικές φορές δύσκολη τη διάγνωση της πάθησης. Όταν εκδηλώνεται στην ενήλικη ζωή, είναι απαραίτητες οι επισκέψεις σε ειδικό πριν γίνουν αντιληπτά τα συμπτώματα, και επομένως η παρουσία της νόσου.

Στην περίπτωση της κοιλιοκάκης, υπάρχει συνήθως αύξηση της παραγωγής αντισωμάτων και μια εξέταση αίματος μπορεί να οδηγήσει στη διάγνωση. Σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος, μόνο μια βιοψία μπορεί να επιβεβαιώσει την πραγματική παρουσία της νόσου.

Η διαγνωστική τεχνική περιλαμβάνει τη λήψη ενός μικρού δείγματος ιστού με την εισαγωγή ενός μακριού, λεπτού σωλήνα από το στόμα. Μια άλλη εναλλακτική λύση είναι η αναστολή της κατανάλωσης τροφίμων που περιέχουν γλουτένη μέχρι να εξαφανιστούν τα συμπτώματα, προχωρώντας έτσι σε αποκλεισμό.

Διατροφικές οδηγίες και ποια προϊόντα μπορούν να καταναλωθούν με κοιλιοκάκη;

Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της κοιλιοκάκης- στην πραγματικότητα, η διατροφή των πασχόντων αποκλείει την κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν γλουτένη. Η γλουτένη δεν αποτελεί απαραίτητη πρωτεΐνη στη διατροφή μας, οπότε η εξάλειψή της σε άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη δεν φαίνεται να προκαλεί διατροφικές ανισορροπίες. Τα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη περιλαμβάνουν: λευκό ψωμί, ψωμί σικάλεως και ολικής άλεσης, ψωμί συσκευασμένο με αλεύρι σίτου, ζυμαρικά, σιμιγδάλι, πλιγούρι βρώμης, αλεύρι κριθαριού, αλεύρι για νιόκι, τηγανητά φαγητά που παρασκευάζονται με αλεύρι ή είναι συσκευασμένα με φρυγανιά, έτοιμα κατεψυγμένα προϊόντα και βιομηχανικό παγωτό.

Για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να είναι χρήσιμη η λήψη κεφίρ, γιαουρτιού ή ζυμωμένου γάλακτος εμπλουτισμένου με προβιοτικές καλλιέργειες, οι οποίες αυξάνουν τα βακτήρια στο έντερο και έτσι προάγουν τη σύνθεση των βιταμινών Β. Υπάρχουν επίσης ορισμένα δημητριακά χωρίς γλουτένη, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό οι πάσχοντες να συμβουλεύονται το εγχειρίδιο των τροφίμων που συνιστώνται για την κοιλιοκάκη, το οποίο είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο της AIC και το οποίο χωρίζει τα τρόφιμα σε τρεις ομάδες: επιτρεπόμενα τρόφιμα, επικίνδυνα τρόφιμα και απαγορευμένα τρόφιμα.

Η τήρηση μιας δίαιτας χωρίς γλουτένη σας επιτρέπει να εγκαταλείψετε όλα τα τρόφιμα που προέρχονται από δημητριακά ή είναι συσκευασμένα. Τρόφιμα όπως το ρύζι, τα ζυμαρικά ρυζιού, τα λαχανικά, ο αραβόσιτος και οι πατάτες δεν περιέχουν γλουτένη και επομένως μπορούν να καταναλωθούν από τους ασθενείς με κοιλιοκάκη, εκτός εάν έχουν υποκειμενική δυσανεξία σε αυτά τα τρόφιμα.

Επιπλέον, υπάρχουν πολλά άλλα προϊόντα που μπορούν να καταναλωθούν ως υποκατάστατο αυτών που περιέχουν γλουτένη, τα οποία είναι καλά ανεκτά από τους κοιλιοκάκηδες (εκτός αν υπάρχουν ατομικές δυσανεξίες ή αλλεργίες) και στις συσκευασίες των οποίων αναγράφεται „χωρίς γλουτένη”. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν άλευρα και παράγωγα σόγιας ή άλλων οσπρίων.

Πώς αντιμετωπίζεται η κοιλιοκάκη;

Η μόνη „θεραπεία” που έχουν σήμερα στη διάθεσή τους οι πάσχοντες από κοιλιοκάκη είναι ο πλήρης αποκλεισμός όλων των πηγών γλουτένης από τη διατροφή, ακόμη και αυτών που κρύβονται σε κονσέρβες, σάλτσες, συσκευασμένες σούπες, φάρμακα και καλλυντικά, είτε ως πρόσθετα, είτε ως συντηρητικά, είτε ως αρωματικά. Η δίαιτα χωρίς γλουτένη οδηγεί σε ταχεία μείωση των συμπτωμάτων και ύφεση της νόσου του εντερικού βλεννογόνου.

Εάν ο ασθενής ακολουθήσει σωστά και έγκαιρα τη δίαιτα που συστήνει ο γιατρός, η πρώτη βελτίωση μπορεί να επιτευχθεί σε λίγες μόνο εβδομάδες, ενώ η πλήρης υποχώρηση των συμπτωμάτων μπορεί να διαρκέσει έως και αρκετούς μήνες. Ο χρόνος που απαιτείται για την ανοικοδόμηση του βλεννογόνου που έχει υποστεί βλάβη εξαρτάται από τη σοβαρότητα της βλάβης και την ηλικία του υποκειμένου- σε ενήλικες που ακολουθούν δίαιτα χωρίς γλουτένη, αυτό μπορεί να διαρκέσει έως και αρκετά χρόνια.

Φυσικές θεραπείες και εναλλακτικές θεραπείες

Οι φυσικές θεραπείες δεν πρέπει να αντικαθιστούν τη θεραπεία που συνταγογραφείται από γιατρό, καθώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εξαιρετικό συμπλήρωμα των φαρμακευτικών θεραπειών, παρουσία διαταραχών που δεν είναι πολύ σοβαρές. Στην περίπτωση της κοιλιοκάκης, ας δούμε ποιες είναι οι πιο συνιστώμενες:

• φυτοθεραπεία: μπορεί να θεωρηθεί ως χρήσιμο συμπλήρωμα της φαρμακολογικής θεραπείας της κοιλιοκάκης. Ορισμένα άτομα με κατεστραμμένο έντερο μπορεί να υποφέρουν από δυσαπορρόφηση παρά την επαρκή διατροφή. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορούν να χορηγηθούν εκχυλίσματα με βάση την αλόη βέρα, το μύρτιλλο και το μάνγκο,
• κινεζική ιατρική: αυτή βασίζεται στην ικανότητά της να βελτιώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, να συμβάλλει στην προώθηση του καθαρισμού του σώματος και να αυξάνει τη μεταβολική λειτουργία. Ο βελονιστής θα προσπαθήσει να σταματήσει τις δυσανεξίες και τις αλλεργικές αντιδράσεις διεγείροντας στρατηγικά σημεία του σώματος,
• ομοιοπαθητική: στην περίπτωση της κοιλιοκάκης, μπορεί να είναι χρήσιμη όταν η νόσος συνοδεύεται από άλλες διαταραχές,
• άσκηση: η άθληση μπορεί να είναι χρήσιμη στην καταπολέμηση των διαταραχών που σχετίζονται με την κοιλιοκάκη, καλύτερα αν συνδυάζεται με διατροφή χωρίς γλουτένη.